Mụn trứng cá: Nhận biết và điều trị đúng cách

Mụn trứng cá là vấn đề da liễu phổ biến của tuổi dậy thì và ở một số ít người trưởng thành. Những nốt mụn đỏ sưng không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng lớn đến tâm lý. Mụn trứng cá cần có phương pháp điều trị đúng cách, và kiên trì thực hiện mới mang lại hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục mụn trứng cá nhé!

1. Mụn trứng cá là gì?

Mụn trứng cá là một tình trạng viêm da mãn tính, thường xuất hiện dưới dạng các nốt đỏ, mụn nhọt, và có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là trên mặt, lưng, vai và ngực. Tình trạng này thường gặp ở thanh thiếu niên trong giai đoạn dậy thì, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi.

Tùy thuộc vào đặc điểm và mức độ nghiêm trọng, mụn trứng cá có thể được phân loại thành nhiều loại, bao gồm mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn nhọt, mụn mủ và các nốt sần.

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến các di chứng khó chữa và ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý của người bệnh. Nhiều người có thể rơi vào trạng thái mặc cảm, tự ti trong giao tiếp, từ đó làm giảm hiệu quả công việc và chất lượng cuộc sống.

Do đó, việc điều trị mụn trứng cá cần được thực hiện sớm, đúng phương pháp và đầy đủ tại các cơ sở y tế chuyên khoa. Điều này không chỉ giúp giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh, mà còn ức chế hoàn toàn sự phát triển của mụn, từ đó ngăn ngừa và giảm thiểu sự mất thẩm mỹ do sẹo mụn gây ra.

Mụn trứng cá ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sự tự tin trong giao tiếp

2. Cơ chế và nguyên nhân hình thành mụn trứng cá

Theo các chuyên gia, mụn trứng cá thường gặp ở lứa tuổi dậy thì và những người da dầu. Trên da người có lỗ chân lông kết nối với tuyến dầu (tuyến bã nhờn) nằm sâu dưới da. Tuyến bã nhờn có chức năng sản xuất một chất lỏng gọi là bã nhờn, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì độ ẩm và bảo vệ da. Tuyến bã nhờn cũng có thể chứa các tế bào da chết và một số hạt chất lưỡng tính khác.

Vậy nguyên nhân hình thành mụn trứng cá từ đâu?

+ Các tuyến bã nhờn dưới da sản xuất quá nhiều bã nhờn, dẫn đến tích tụ chất này trong các lỗ chân lông. Nguyên nhân bao gồm yếu tố nội tiết và các yếu tố không liên quan đến nội tiết (xà phòng, sở hữu làn da dầu, mức độ tăng tiết bã nhờn…).

+ Sự tích tụ của các tế bào da chết cũng góp phần làm tắc nghẽn các nang lông. Khi đó, các tế bào da chết, bã nhờn... sẽ tích tụ và kết lại với nhau. Lâu ngày, tạo thành một môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển gây sưng và dẫn đến sự hình thành mụn trứng cá.

+ Vi khuẩn Propionibacterium acnes, một loại vi khuẩn tự nhiên có mặt trên da, có thể xâm nhập vào các nang lông bị tắc nghẽn, gây ra phản ứng viêm.

+ Các yếu tố như cọ xát từ đồ vật (điện thoại, mũ bảo hiểm, quần áo) hoặc sử dụng sản phẩm chăm sóc da không phù hợp cũng có thể kích thích sự hình thành mụn.

Khi các yếu tố này kết hợp với nhau, chúng dẫn đến tình trạng viêm nhiễm, sưng đỏ và cuối cùng là hình thành mụn trứng cá. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể để lại sẹo và ảnh hưởng đến tâm lý của người bệnh.

Cơ chế và nguyên nhân hình thành mụn trứng cá

3. Những yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành và phát triển mụn trứng cá

Mụn trứng cá có thể hình thành và phát triển do nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là những yếu tố chính làm tăng nguy cơ mắc mụn trứng cá:

1. Tuổi tác

Mụn trứng cá thường phổ biến nhất ở thanh thiếu niên trong giai đoạn dậy thì. Khi nội tiết tố, đặc biệt là androgen tăng cao, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động quá mức, dẫn đến tình trạng bít tắc lỗ chân lông và gây mụn. Sau tuổi dậy thì, nội tiết tố dần ổn định, mụn trứng cá sẽ ít dần. Tuy nhiên vẫn có thể xuất hiện mụn thậm chí mụn bọc, mủ,... do một số yếu tố như chế độ ăn nhiều dầu mỡ, thường xuyên căng thẳng, môi trường sống ô nhiễm,...

2. Di truyền

Yếu tố di truyền là một yếu tố quan trọng, nếu cả bố và mẹ đều có tiền sử bị mụn, khả năng con cái cũng mắc phải tình trạng này sẽ cao hơn.

3. Hormone

Sự thay đổi hormone, đặc biệt là trong chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ, có thể dẫn đến sự gia tăng sản xuất bã nhờn, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành mụn. Ngoài ra, các hormone như testosterone cũng có thể kích thích tuyến bã nhờn.

4. Chế độ ăn uống

Một chế độ ăn uống không lành mạnh, đặc biệt là thực phẩm có chỉ số glycemic cao như bánh mì trắng, đồ ngọt, và sữa không béo, có thể làm tăng nguy cơ phát triển mụn trứng cá. Những thực phẩm này có thể kích thích sản xuất insulin, làm tăng sản xuất bã nhờn.

5. Căng thẳng

Căng thẳng có thể làm tăng mức độ hormone cortisol trong cơ thể, dẫn đến việc tăng tiết bã nhờn và làm tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn.

6. Sử dụng mỹ phẩm

Việc sử dụng các sản phẩm mỹ phẩm không phù hợp, đặc biệt là những sản phẩm chứa dầu hoặc không không gây mụn, có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và dẫn đến sự hình thành mụn.

7. Yếu tố môi trường

Yếu tố môi trường như ô nhiễm, độ ẩm cao, và tiếp xúc với bụi bẩn có thể làm tăng nguy cơ hình thành mụn. Các tác nhân này có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.

8. Thói quen sinh hoạt

Các thói quen như không vệ sinh da mặt đúng cách, thường xuyên cọ xát với các vật dụng (như điện thoại, mũ bảo hiểm) hoặc không tẩy trang gây ra tình trạng tắc nghẽn lỗ chân lông, làm tăng nguy cơ hình thành mụn.

Thức khuya nhiều, uống bia rượu, hút thuốc lá, cũng là những yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành và phát triển mụn trứng cá.

Những yếu tố này tương tác với nhau và có thể làm tình trạng mụn trứng cá trở nên nghiêm trọng hơn. Việc nhận biết và kiểm soát các yếu tố nguy cơ này là rất quan trọng để giảm thiểu sự xuất hiện của mụn trứng cá.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành mụn trứng cá

4. Các triệu chứng hình thành mụn trứng cá

Triệu chứng của mụn trứng cá có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và loại mụn. Dưới đây là các triệu chứng chính:

+ Mụn đầu trắng xuất hiện dưới dạng những nốt nhỏ, kín và có màu trắng. Đây là dấu hiệu của sự tắc nghẽn lỗ chân lông mà không có sự viêm nhiễm.

+ Mụn đầu đen tương tự như mụn đầu trắng nhưng có đầu màu đen do quá trình oxy hóa. Mụn này cũng không viêm nhưng có thể gây mất thẩm mỹ.

+ Mụn mủ ban đầu là những nốt mụn sưng đỏ, có chứa mủ trắng hoặc vàng ở giữa. Chúng thường đau và có thể để lại vết thâm sau khi lành.

+ Mụn nhọt dấu hiệu là những khối lớn, cứng và đau, có thể chứa mủ. Mụn nhọt thường gây khó chịu và có thể dẫn đến nhiễm trùng nếu không được điều trị.

+ U nang là dạng mụn nặng, thường chứa nhiều mủ và có thể gây đau đớn. U nang có thể phát triển sâu dưới da và để lại sẹo nếu không được can thiệp kịp thời.

Mụn trứng cá viêm thường đi kèm với các triệu chứng như:

+ Sưng đỏ: Vùng da xung quanh mụn thường sưng và đỏ, cho thấy có sự viêm nhiễm.

+ Đau nhức: Mụn có thể gây cảm giác đau, đặc biệt là khi chạm vào hoặc khi có sự va chạm.

+ Mụn viêm: Nếu tình trạng viêm lan rộng, số lượng mụn có thể tăng lên, gây khó chịu cho người bệnh.

4. Các loại mụn trứng cá phổ biến

Có nhiều loại mụn trứng cá khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Dưới đây là các loại mụn trứng cá thường gặp:

1. Mụn không viêm: những loại mụn nhân mở và đóng

Mụn không viêm được chia thành hai loại chính: mụn nhân mở và mụn nhân đóng. Mụn nhân mở hay còn gọi là mụn đầu đen có đầu mụn màu đen và mụn nhân đóng hay còn gọi là mụn đầu trắng có đầu mụn màu trắng.

Mụn nhân mở (Mụn đầu đen)

Mụn nhân mở là dạng mụn thường gặp nhất và dễ nhận biết nhất. Chúng có những lỗ ở giữa, chứa đầy bã nhờn, tế bào chết và bụi bẩn. Mụn nhân mở thường gây ra do lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi những tế bào da chết, dầu và bụi bẩn. Những yếu tố khác bao gồm: sử dụng mỹ phẩm có chất béo, tác động của môi trường và chế độ ăn uống không đầy đủ.

Cách điều trị mụn nhân mở:

Dùng các sản phẩm chứa axit salicylic hoặc benzoyl peroxide để làm sạch và giảm viêm trên vùng da bị mụn.

Sử dụng các sản phẩm chứa Retinoid để làm tăng tốc quá trình trao đổi tế bào da, giúp loại bỏ tế bào chết và ngăn ngừa mụn hình thành.

Sử dụng kem trị mụn có chứa sulfur hoặc resorcinol để làm sạch lỗ chân lông và giảm bã nhờn, ngăn ngừa tình trạng tái phát của mụn.

Mụn nhân đóng (Mụn đầu trắng)

Mụn nhân đóng là dạng mụn khó chịu hơn nhiều so với mụn nhân mở. Chúng cũng bắt nguồn từ lỗ chân lông bị tắc nghẽn, nhưng bã nhờn và tế bào chết không bị tiết ra bên ngoài như mụn nhân mở, mà bị kẹt lại bên trong lỗ chân lông, gây sưng đau và viêm.

Cách điều trị mụn nhân đóng:

Sử dụng nhiệt để mở lỗ chân lông và loại bỏ bã nhờn và tế bào chết bị kẹt trong đó. Bạn có thể đặt một khăn nóng lên vùng da bị mụn hoặc sử dụng máy xông hơi.

Sử dụng kem trị mụn: Chọn các sản phẩm có thành phần Salicylic Acid hoặc Benzoyl Peroxide để giúp tiêu diệt vi khuẩn gây mụn và làm giảm việc tắc nghẽn lỗ chân lông.

Thực hiện bước làm sạch đúng cách: Tránh sử dụng nhiều sản phẩm trang điểm và luôn làm sạch da trước khi đi ngủ.

Áp dụng phương pháp nóng lạnh: Trước khi làm sạch da, bạn có thể đặt một miếng khăn ấm lên mặt để mở các lỗ chân lông, sau đó lau sạch bằng nước lạnh để làm se chặt lại lỗ chân lông.

Điều chỉnh chế độ ăn uống: Tránh ăn quá nhiều đường và thực phẩm có chứa dầu mỡ để giảm thiểu việc tạo ra dầu tiết ra trên da.

2. Mụn viêm: Các loại mụn mủ, sẩn, cục và nang

Mụn viêm là loại mụn gây ra khó chịu và thường gây tổn thương da. Các loại mụn viêm bao gồm mụn mủ, mụn sẩn, mụn cục và mụn nang. Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt các loại mụn viêm và cung cấp thông tin về cách điều trị hiệu quả cho từng loại mụn.

Mụn mủ: Mụn mủ là loại mụn viêm phổ biến nhất, có một đầu màu trắng và có mủ. Mụn mủ thường xuất hiện trên mặt, nhưng cũng có thể xuất hiện trên cơ thể. Để điều trị mụn mủ, bạn có thể sử dụng thuốc bôi trị mụn có chứa Benzoyl Peroxide hoặc Salicylic Acid, hoặc sử dụng kem trị mụn.

Mụn sẩn: Mụn sẩn là mụn viêm nhỏ, đỏ và có một đầu đen. Chúng thường xuất hiện trên mũi và cằm. Để điều trị mụn sẩn, bạn có thể sử dụng thuốc bôi trị mụn có chứa Retinoid hoặc Tretinoin.

Mụn cục: Mụn cục là loại mụn viêm lớn và đau, thường xuất hiện dưới da. Chúng thường xuất hiện trên mặt và cổ. Để điều trị mụn cục, bạn nên sử dụng thuốc bôi trị mụn có chứa Retinoid hoặc Tretinoin và điều trị bằng ánh sáng laser.

Mụn nang: Mụn nang là mụn viêm sưng to, có chứa chất nhờn bên trong. Chúng thường xuất hiện trên cơ thể, nhưng cũng có thể xuất hiện trên mặt. Để điều trị mụn nang, bạn nên sử dụng thuốc bôi trị mụn có chứa Benzoyl Peroxide hoặc Salicylic Acid, hoặc sử dụng kem trị mụn.

Bạn có thể quan tâm:

• Gia công Serum Trị Mụn chất lượng độc quyền
• Gia Công Tinh Chất Trị Thâm Mụn

5. Một số mẹo phòng tránh mụn trứng cá

Theo các chuyên gia, điều trị mụn trứng cá cần phải lưu ý đến nguyên nhân gây mụn là gì. Dù không thể hoàn toàn tránh khỏi mụn, nhưng có một số mẹo sau đây có thể giúp giảm thiểu và phòng ngừa mụn trứng cá:

+ Sử dụng sữa rửa mặt chuyên dụng cho da mụn để loại bỏ bụi bẩn, dầu thừa và tế bào chết. Nên rửa mặt ít nhất hai lần một ngày, vào buổi sáng và tối, để giữ cho lỗ chân lông thông thoáng.

+ Hãy dùng nước tẩy trang để loại bỏ lớp trang điểm và bụi bẩn tích tụ trong ngày. Sau đó dùng toner để làm sạch sâu cũng như cân bằng độ PH cho da.

+ Tránh ăn quá nhiều thực phẩm ngọt và các món ăn cay như ớt, hạt tiêu, vì chúng có thể làm tăng tiết bã nhờn và gây viêm.

+ Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, vì nó có thể kích thích da sản xuất nhiều bã nhờn hơn và khiến mụn hình thành.

+ Giữ cho cơ thể đủ nước giúp duy trì độ ẩm cho da và hỗ trợ quá trình thải độc.

+ Tránh thức khuya và căng thẳng, vì thiếu ngủ có thể làm tăng mức độ hormone gây mụn. Thực hiện các hoạt động thư giãn như yoga hoặc thiền để giảm căng thẳng, giúp cải thiện tình trạng da.

+ Chọn kem dưỡng ẩm không chứa dầu: Sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm gốc nước để không làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Sử dụng sản phẩm chứa axit salicylic giúp làm sạch lỗ chân lông và giảm viêm, rất hiệu quả trong việc điều trị và phòng ngừa mụn trứng cá.

+ Không nặn, bóp mụn có thể làm tình trạng mụn nặng thêm và để lại sẹo. Thay vào đó, hãy để mụn tự lành và sử dụng các sản phẩm điều trị phù hợp.

Bài viết được tham vấn: Bác sĩ da liễu Nguyễn Quỳnh Ân.